Obecnie pasternak jest warzywem o niewielkim znaczeniu gospodarczym w naszym kraju. Popularność zdobył jednak w Niemczech, Francji, Holandii, Anglii, Irlandii, a także w krajach skandynawskich. Pasternak posiada jadalny korzeń. Ze względu na to, że jest rośliną dwuletnią to w pierwszym roku wytwarza rozetę liściową i zgrubienie korzeniowe. W drugim roku rozwija się nać i wyrasta jeden lub kilka pędów kwiatostanowych mających około 150 cm. Roślina wydaje żółte kwiaty i zawiązuje nasiona podobne wyglądem do kminku. Jest obcopylna oraz miododajna, przez co chętnie zapylana przez owady. Należy do rodziny selerowatych. Korzenie pasternaku przypominają wyglądem pietruszkę i bywają z nią mylone. Różnią się od zgrubienia pietruszki tym, że są większe i mają stożkowaty kształt, który zwęża się w głąb ziemi. Z kolei pietruszka lubi się rozwarstwiać. Pasternak ma 20–40 cm długości oraz szerokości 5–12 cm. Skórka jest szarawo biała i ma sporo widocznych przetchlinek. Korzeń jest znacznie delikatniejszy od pietruszki oraz marchwi.
Pasternak można uprawiać samodzielnie, ale również spotkamy go, jako dziko występującą roślinę. Podczas zbioru nie powinniśmy zbierać go w słoneczne dni, gdyż jego liście są fotouczulające i mogą wywołać reakcję na skórę. Można pomylić go z innymi baldachowatymi roślinami. Powinniśmy wykopać korzeń i sprawdzić, czy pachnie pasternakiem. Charakterystyczna dla niego jest woń tworząca połączenie pietruszki z marchewką. Korzeń posiada słodkawy smak. Pasternak był już od starożytności cenionym lekiem. Używano zarówno suszonych oraz świeżych korzeni, nasion oraz całych kwitnących łodyg. Obecnie nie każdy wie jak wygląda pasternak, mimo że nie jest nam obca ta nazwa. Należy wiedzieć, iż do XVIII wieku w Polsce był on jedną z podstawowych jarzyn. Dzisiaj dziko rosnący pasternak spotkamy na wilgotnych łąkach, miedzach i przy drogach.
Zastosowanie pasternaku
Starożytni Grecy i Rzymianie podawali pasternak przed innymi potrawami dla pobudzenia apetytu. Produkowano wówczas specjalne wina pasternakowe, polewki, wódki pasternakowe, soki, syropy sporządzane z ziela, maści rozcieńczane ze smalcem, oliwą lub miodem oraz olejki. Robiono z niego również czopki i konfitury smażone w cukrze. Warto wiedzieć, że pasternak jest słodszy niż pietruszka. Dlatego przed spopularyzowaniem buraka cukrowego pasternaku używano do słodzenia. Z tej rośliny można ugotować zupę, upiec z innymi warzywami korzeniowymi, podać zamiast pure ziemniaczanego. Zrobimy z niego również chipsy oraz ciasto, gdyż karmelizowany pasternak świetnie nadaje się, jako deser. Korzeń pasternaku jest słodszy od pietruszki. Pasuje przede wszystkim do zup. Można go zetrzeć i podać jako surówkę. Pasternak w kuchni anglosaskiej zastępuje pietruszkę. Korzenie pasternaku nadają się do spożycia na surowo, jako dodatek do surówek i sałatek, bądź po obróbce termicznej. W nowoczesnej kuchni pasternak cieszy się zainteresowaniem. Przede wszystkim może on być składnikiem warzywnego pasztetu. Robi się z niego przystawki lub pure. Z kolei gotowany nadaje się do gulaszu i potrawek. Ze startego warzywa podobnie jak z ziemniaków można stworzyć placki.
Właściwości zdrowotne pasternaku
Pasternak posiada składniki odżywcze, do których należą: błonnik, witaminy (C, B1, B2, E, PP), prowitamina A oraz olejki eteryczne.
Zawarta w nim witamina B1, czyli tiamina bierze udział w metabolizmie węglowodanów, reguluje pracę tkanki nerwowej oraz potęguje działanie układu odpornościowego. Dodatkowo wpływa na koncentrację, samopoczucie i pamięć. Witamina B2, czyli ryboflawina to przeciwutleniacz, który chroni organizm przed atakiem wolnych rodników. Zapewnia dobrą kondycję skóry, włosów i paznokci, uczestniczy w procesie widzenia. Witamina B6, pirydoksyna odpowiada za przemiany aminokwasów i tłuszczów w hormony i witaminy. Spożywanie pasternaku zaleca się kobietom planującym ciążę i spodziewających się dziecka, gdyż zawiera kwas foliowy oraz witaminę B9, który zapobiega wadom cewy nerwowej. Pasternak zawiera furanokumaryny, które stosuje się w procesie leczenia bielactwa. Te same związki są też alergenne i mogą powodować zmiany skórne. Pasternak ma znaczenie w dietetyce zwłaszcza dla osób, które chcą wzmocnić apetyt, uregulować ciśnienie krwi i poprawić trawienie.
Pasternak posiada wiele właściwości zdrowotnych przede wszystkim:
-
ma działanie uspokajające,
-
pobudza trawienie,
-
reguluje krążenie,
-
działa moczopędnie.
Już od dawna uważano go za lek wszechstronnie działający. Można nawet na jego bazie wykonać grzańca, który pomaga na przeziębienia, problemy z płucami, poprawia apetyt i wspomaga trawienie. Pasternak działa moczopędnie, usuwa piasek z nerek. Używano go nawet w leczeniu żółtaczki, reguluje miesiączkowanie i wspomaga leczenie chorób kobiecych, gdyż działa rozkurczowo i uspokajająco. Pasternak stał się również surowcem do produkcji leków dla chorób skórnych: bielactwa nabytego i łysienia plackowatego.